هیسترکتومی: علت، انواع، نحوه جراحی و عوارض

هیسترکتومی چیست

هیسترکتومی نوعی عمل جراحی است که با نام زهدان برداری نیز شناخته می شود و این عمل جراحی برای برداشتن رحم است.زمانی این عمل جراحی انجام می شود که بیمار دارای شرایط مزمن و نوع خاصی سرطان و عفونت باشد.بعد از برداشتن رحم بیمار دیگر پریود نمی شوند.عمل برداشتن رحم حدود 1 الی 2 ساعت طول می کشد و ممکن است به تشخیص پزشک مجبور به حذف تخمدان و لوله های فالوپ نیز شود.البته میزان برداشتن رحم یا هیسترکتومی به شرایط پزشکی بیمار مرتبط می باشد و در بیشتر موارد مجبور به برداشتن تمام رحم می باشند.برای کاهش درد بعد از عمل هیسترکتومی در روزهایی که در بیمارستان بستری هستید به شما داروهای ضد درد داده خواهد شد. در ادامه با هیسترکتومی بیشتر آشنا شوید.

هیسترکتومی معمولا یکی از گزینه های درمانی در زنان مبتلا به فیبروئید، اندومتریوز، بیماری التهابی لگن و یا دوره های سنگین قاعدگی می باشد. زنانی که به پرولاپس رحم نیز مبتلا هستند، ممکن است پزشک برای ترمیم پرولاپس (بيرون زدگي يا افتادگي رحم)، از هیسترکتومی استفاده کند.

علت هیسترکتومی چیست

از دلایل شایع هیسترکتومی سرطان رحم ، گردن رحم یا تخمدان می باشد که در این موارد پزشک مجبور به برداشتن کل رحم می باشد که البته موارد دیگری نیز می باشند که پزشک تجویز هیسترکتومی را می کند.

موارد دیگری که بیمار مجبور به حذف رحم خود می کند شامل:

• درد مزمن لگن
• خونریزی غیر قابل کنترل واژن
• فیبروم رحمی ،تومور خوش خیم که در رحم رشد می کنند.
• بیماری التهابی لگن
• آندومتریوز : بیماری است که در آن پوشش داخلی رحم داخل حفره رحم رشد می کند و باعث درد و خونریزی می شود.

انواع هیسترکتومی

هیسترکتومی یا برداشتن رحم چند نوع مختلف با نام های هیسترکتومی جزئی، هیسترکتومی، هیسترکتومی رادیکال دارد که به تشخیص پزشک و شرایط پزشکی بیمار میباشد.

هیسترکتومی جزئی :در این جراحی هیسترکتومی فقط رحم برداشته می شود و دهانه رحم برداشته نمی شود و در بعضی از شرایط خاص راه تخمدان بسته می شود.

هیسترکتومی: در این جراحی تمام رحم شامل دهانه رحم برداشته می شود و رایج ترین نوع جراحی است. تخمدان ها ممکن است بسته به شرایط برداشته شوند.

هیسترکتومی رادیکال : در این جراحی تمام رحم، دهانه رحم، بافت دو طرف دهانه رحم و بخش بالایی واژن برداشته می شوند.هیسترکتومی گسترده اغلب برای درمان انواع خاصی از سرطان مانند سرطان گردنه رحم انجام می شود. لوله های رحم و تخمدان ها ممکن است بسته به شرایط برداشته شوند.

قبل از جراحی به چه درمان ها و آزمایش هایی نیاز است؟

قبل از جراحی و تشخیص لزوم آن، فرد بیمار باید مورد معاینه لگنی و آزمایش پاپ اسمیر قرار بگیرد. قبل از هیسترکتومی برای دردهای لگنی، زنان باید عمل های جراحی با کمترین میزان برش (مانند لاپاروسکوپی) برای پیدا کردن علت های درد انجام دهند. مثلا روش لاپاروسکوپی نمونه ای از جراحی است که برای تشخیص به میزان کمی از ایجاد برش در بدن بیمار نیاز دارد. در واقع روشی با کمترین میزان باز کردن بدن است.

قبل از جراحی برای خون ریزی غیرعادی رحم نیز نیاز به دریافت نمونه ای از بافت داخلی رحم (بیوپسی از آندرومتریوم) وجود دارد. با این کار وضعیت سرطانی بودن یا در آستانه ی آن قرار داشتن مشخص می شود. به این کار، نمونه برداری آندرومتریال گفته می شود. سونوگرافی از لگن ویا سی تی اسکن لگنی نیز برای تأیید تشخیص به کار می رود. در زنانی که درد لگن و خون ریزی وجود دارد، درمان پزشکی بالینی قبل از هیسترکتومی لازم است.

زنانی که دوران قبل از یائسگی را می گذرانند و همچنان پریود منظمی دارند، فیبروم رحمی دارند و این موضوع باعث خون ریزی بدون درد در آنها شده است، ابتدا باید هورمون درمانی شوند. درمان های غیرهورمونی نیز مانند ترانِکسامیک اسید و سایر روش های جراحی ساده تر مانند آبلاسیون (برداشتن پوشش داخلی رحم)، نیز دردسترس و امکان پذیر هستند. اگر بعد از این درمان ها و روش ها، همچنان خون ریزی وجود داشته باشد و در زندگی روزانه اختلال ایجاد بشود، استمرار خون ریزی باعث کم خونی خواهد شد (به خاطر خون ریزی، سلول های قرمز خونی کاهش پیدا می کنند). در چنین وضعیتی، اگر نمونه برداری ها نیز حاکی از موردی غیرعادی در زمینه ی داشتن آندرومتریوز نباشد، باید عمل جراحی برداشتن رحم صورت بگیرد.

زنانی که در دوران بعد از یائسگی به سر می برند، پریودشان به طور کلی قطع شده، هیچ گونه نشانه غیرعادی در نمونه برداری از رحم آنها وجود ندارد و پس از هورمون درمانی همچنان دچار خون ریزی غیرعادی هستند نیز به احتمال زیاد باید عمل هسترکتومی را انجام دهند. مقدار و انواع متفاوتی از هورمون ها برای یافتن بهترین شیوه ی درمان در هر شخص باید بررسی بشود.

نحوه جراحی هیسترکتومی

هیسترکتومی از روش های مختلف انجام می شود. تمام روش ها بیهوشی عمومی یا موضعی نیاز دارد تا هیچ احساس دردی نداشته باشید.در روش بی حسی موضعی بدن را از زیر خط کمر بی حس کرده تا در حین عمل دردی را حس نکنید. البته ممکن است پزشک به شما داروی آرامبخشی تزریق کند تا در طول عمل احساس آرامش داشته باشید.

هیسترکتومی شکم: در هیسترکتومی شکمی ، پزشک از طریق برش در شکم رحم شما را خارج می کند. برش ممکن است عمودی یا افقی باشد.

هیسترکتومی واژینال: در طول هیسترکتومی واژینال ،پزشک رحم را از طریق یک برش کوچک در داخل واژن خارج می کند.در این نوع جراحی زخمی در بدن وجود نخواهد داشت.

هیسترکتومی لاپاروسکوپ: در طول یک هیسترکتومی لاپاروسکوپ ، پزشک با استفاده از یک ابزار کوچک به نام لاپاروسکوپ ، یک لوله نازک با نور و یک دوربین از طریق یک برش وارد شکم می کند. برای این جراحی برش کوچکی روی شکم زده می شود. جراح از طریق این دستگاه رحم را خارج می کند.

عوارض بعد از هیسترکتومی

هیسترکتومی روشی نسبتا بی خطر می باشد، اما ممکن است مانند سایر جراحی های دیگر دارای عوارضی باشد.در برخی از افراد دیده شده به داروهای بیهوشی واکنش خوبی نشان نمی دهند و همچنین خونریزی شدید و عفونت در اطراف محل برش در زمان جراحی می باشد.

همچنین ممکن است در زمان همل هیسترکتومی به اندام های دیگر مانند مثانه ، روده و رگ های خونی صدمه وارد شود که این عوارض بسیار نادر می باشد.حال اگر این عوارض رخ داد ممکن است نیاز به یک عمل جراحی دیگری داشته باشید.

عوارض هیسترکتومی شکمی

هیسترکتومی شکمی در زمانی انجام می شود که چسبندگی وجود دارد یا رحم بسیار بزرگ است. با این وجود هیسترکتومی شکمی عوارض بیشتری نسبت به روش هیسترکتومی واژینال یا هیسترکتومی لاپاراسکوپیک دارد که از جمله این عوارض می توان به عفونت، خونریزی، لخته شدن خون، و آسیب به بافت ها و اعصاب اشاره کرد. هیسترکتومی شکمی معمولا نیازمند به زمان بستری بیشتری در بیمارستان است و زمان بهبود طولانی تری به نسبت هیسترکتومی واژینال یا هیسترکتومی لاپاراسکوپیک نیاز دارد.

عوارض هیسترکتومی لاپاراسکوپیک

در مقایسه با هیسترکتومی شکمی، جراحی هیسترکتومی لاپاراسکوپیک درد کمتر، خطر ابتلا به عفونت کمتر و مدت لازم برای بستری در بیمارستان کمتری دارد. می توانید به فعالیت های روزمره تان سریع تر بازگردید. از جمله عوارض هیسترکتومی لاپاراسکوپیک می توان به طولانی تر بودن مدت جراحی به نسبت هیسترکتومی شکمی یا هیسترکتومی واژینال اشاره کرد. هچنین احتمال آسیب به مجاری ادراری و دیگر اندام ها در این جراحی وجود دارد.

عوارض هیسترکتومی واژینال

هیسترکتومی واژینال به نسبت هیسترکتومی شکمی یا هیسترکتومی لاپاراسکوپیک عوارض کمتری دارد. زمان بهبودی به نسبت روش هیسترکتومی شکمی کمتر است و اولین گزینه انتخابی برای انجام هیسترکتومی است.

دوره نقاهت بعد از هیسترکتومی

طول مدت بستری شدن بیمار در بیمارستان بین 2 تا 5 روز می باشد که به تشخیص پزشک مرتبط است که در این مدت به شما داروهای ضد درد می دهند و روی علائم حیاتی مانند تنفس و ضربان قلب نیز نظارت خواهند داشت.بر اساس تصمیم پزشک میبایست در اطراف بیمارستان کمی پیاده روی کنید تا به جلوگیری از لخته شدن خون کمک کنید.

بهتر است هر ۲ ساعت یکبار نفس عمیق بکشید و سرفه کنید. این حرکت از عفونت ریه جلوگیری می کند. برای جلوگیری از هر گونه احساس ناراحتی در هنگام سرفه و تنفس عمیق، می توانید یک بالش بر روی محل عمل قرار دهید.آنتی بیوتیک و مسکن تجویز شده را حتما طبق دستور پزشک استفاده نمایید.

• پس از ترخیص از بیمارستان باید در منزل به اندازه کافی استراحت داشته باشید.
• پس از عمل احساس اضطراب، عصبانیت، ترس، افسردگی و نا امیدی طبیعی است.
• اجسام سنگین را بلند نکنید.
• سعی کنید زیاد خم نشوید. حداقل تا 6 هفته مقاربت جنسی نداشته باشید.
• ۲ تا ۴ هفته پس از عمل وجود کمی ترشح یا خونریزی از واژن طبیعی است.
• تا ۳ ماه نباید ورزش حرفه ای یا سنگین انجام دهید.