علائم افتادگی مثانه چیست و چگونه درمان می شود

 افتادگی مثانه چه زمانی اتفاق می افتد

افتادگی مثانه زمانی اتفاق می افتد که مثانه به دلیل کشیده شدن بافت بین مثانه و دیواره واژن به سمت واژن افتاده شود و مهمترین علائم آن بی اختیاری ادرار است. واژن در زنان به استادگی و محافظت مثانه کمک می کند و اگر واژن دچار آسیب شود ممکن است پایه ای که مثانه به آن متصل است ضعیف شده و این باعث افتادگی مثانه می شود.این افتادگی با توجه به میزان پایین آمدن مثانه به درجه های مختلفی تقسیم می شود که شامل:

• خفیف: فقط قسمت کوچکی از مثانه به داخل واژن می رود.
• متوسط: مثانه به قدری افتادگی پیدا می کند که وارد دهانه ی واژن می شود.
• شدید : مثانه از دهانه ی واژن خارج شده و بیرون می زند.
• کامل : کل مثانه به طور کامل از واژن خارج می شود

البته افتادگی واژن بیشتر در دوران یائسگی شایع است، زیرا در دوران قبل از یائسگی بدن زنان، هورمون استروژن تولید کرده و این باعث استحکام ماهیچه های اطراف واژن می شود.بدن زنان، تولید مقدار کافی از استروژن را پس از یائسگی متوقف می کند و در نتیجه، این ماهیچه ها شروع به ضعیف شدن می کنند.

علائم افتادگی مثانه چیست

زمانی که دچار افتادگی مثانه می شوید ممکن است علائمی را تجربه کنید که در صورت مشاهده علائم باید به پزشک زنان مراجعه کنید. یکی از مهمترین علائم آن بی اختیاری ادرار است که در این حالت فرد به هنگام عطسه، سرفه، خنده یا بلند کردن جسم دچار ریزش ادرار می شود.

درد لگنی: درد لگنی یکی دیگر از علائم افتادگی مثانه است و در این حالت فرد مبتلا احساس پری و سنگینی همیشگی در ناحیه تناسلی دارد و این درد در هنگام نزدیکی، کار سنگین یا پیاده روی بدتر می شود

عفونت های ادراری: عفونت های ادراری می تواند از علائم مهم افتادگی مثانه باشد، زیرا وقتی مثانه افتادگی پیدا می کند، ادرار درون آن به درستی تخلیه نمی شود و این باعث ایجاد عفونت های ادراری مکرر می شود.

سایر علائم افتادگی مثانه:

• احساس فشار در ناحیه واژن (احساس وجود توپ در ناحیه واژن)
• احساس درد به هنگام رابطه جنسی نیز از علائم افتادگی مثانه است.
• احساس نیاز به فوریت در دفع ادرار
• کمر درد و درد لگنی
• شب ادراری زیاد
• عفونت های ادراری عودکننده

نکته مهم: هر نوع بی اختیاری ادرار را نباید مرتبط با این بیماری دانسد زیرا موارد زیادی وجود دارد که بیمار در اثر سرفه یا ورزش دچار ریزش ادرار می شود. به این نوع بی اختیاری استرسی گفته می شود که در خانم ها بسیار شایع می باشد.

علت افتادگی مثانه چیست

افتادگی مثانه دلایل زیادی می تواند داشته باشد. اصلی ترین علت افتادگی مثانه، فشار حین زایمان بر بافت حمایت کننده ی مثانه است. زنانی که بارداری های متعددی داشته اند، زایمان طبیعی کرده اند یا وضع حمل شان مشکل و طولانی مدت بوده است بیشتر در معرض افتادگی مثانه قرار دارند. سایر عواملی که می توانند منجر به افتادگی مثانه شوند شامل موارد زیر می شوند:

• بار سنگین بلند کردن
• سرفه های مزمن (یا سایر مشکلات ریوی)
• یبوست
• فشار های مکرر برای دفع مدفوع
• چاقی
• یائسگی (وقتی که سطح استروژن شروع به افت می کند)
• عمل جراحی لگن
• افزایش سن

عمل هیسترکتومی یا عمل خارج کردن رحم، از عمل هایی است که باعث تضعیف حمایت از مثانه شده و به مرور می تواند سبب افتادگی مثانه شود.

عوامل افزایش دهنده خطر افتادگی مثانه

زایمان طبیعی

یکی از شایع ترین اتفاقاتی که برای خانم ها در طول زایمان طبیعی می افتد افتادگی مثانه و افتادگی رحم است. از آن جایی که برای زایمان طبیعی نیاز است مادر با فشار بچه را از دهانه رحم خارج کند فشار زیادی روی رباط ها و عضلات لگن متصل به مثانه وارد می شود و این اتفاق می افتد و این امکان وجود دارد علائم افتادگی مثانه را مادر کمی بعد از زایمان مشاهده کند.

بارداری چند قلو

یکی دیگر از مسائلی که باعث می شود خانم ها در بارداری یا پس از آن شاهد علائم افتادگی مثانه باشند، حاملگی های چند قلویی است. در اینجا رحم به شدت سنگین می شود و روی بافت ها و عضلاتی که مثانه را داخل شکم نگه داشته است فشار زیادی وارد می کند و این عامل باعث آسیب به استحکام مثانه خواهد شد.

افزایش سن

افزایش سن از دیگر علت هایی است که باعث می شود خانم ها علائم افتادگی مثانه را تجربه کنند. چرا که با افزایش سن اندام های داخلی قدرت اولیه خود را از دست می دهند و به اصلاح بافت و عضلات نگهدارنده مثانه قدرت بالا نگه داشتن آن را ندارند.

رسیدن به دوران پسا قاعدگی

با رسیدن به دوران پسا قاعدگی خانم ها تغییرات هورمونی زیادی را مجدد تجربه می کنند. در این زمان هورمون هایی مانند هورمون استروژن کم کم ترشح نمی شوند.

این همون علاوه بر آن که باعث شادی و طراوت در خانم ها می شود عضلات بدن را نیز جوان و با قدرت نگه می دارد؛ در نتیجه برخی از خانم ها ممکن است در این سن علائم افتادگی مثانه یا افتادگی رحم را تجربه کنند.

عمل جراحی برداشت رحم ( هیسترکتومی):

عمل جراحی هیسترکتومی جراحی کاملا تهاجمی است که در آن رحم و برخی از بافت های دیگر داخلی بدن را خارج می کنند. از آن جایی که رحم و مثانه در کنار یک دیگر قرار دارند، اگر عمل با احتیاط انجام نشود موجب ضعف عضلات لگنی می شود و پس از مدتی فرد بیمار شاهد علائم افتادگی مثانه خواهد شد.

برای پیشگیری افتادگی مثانه چه باید کرد

برای اینکه دچار افتادگی مثانه نشوید بهتر است از روش های پیشگیری استفاده کنید که از بهترین آنها ورزش های کف لگن است. ورزش ها به طور کلی برای همه افراد بخصوص در سنین بالا و گروه های پر خطر مفید است.

حمل کردن وزن زیاد خطر ابتلا به بیماری و کاهش این رفتار راهی برای پیشگیری از بیماری محسوب می شود.

بیماران آسمی یا کسانی که یبوست دارند هم باید جدی تر دنبال درمان مشکلات ناشی از آسم و دفع باشند. اگر بیماری بموقع درمان نشود، خطر مرگ و میر ندارد، اما کیفیت زندگی بشدت کاهش پیدا می کند.

درمان افتادگی مثانه

درمان بسته به این است که چه ارگانی درگیر است . درمان صبر و انتظار و پایش بیمار در موارد درجات خفیف بیماری که بیمار فقط دارای افتادگی بدون علائم است ، بکار می رود .در این مدت از بیمار خواسته می شود که فیبر بیشتری در رژیم غذائی روزانه ( حدود ۲۰ گرم ) برای پیشگیری از یبوست مصرف کند و اگر دچار سرفه مزمن است آن را درمان کند .

بیمار بایستی از بلند کردن اشیا سنگین و سیگار کشیدن خودداری کند . از کافئین ( موجود در قهوه و چای و نوشابه های گازدار ) پرهیز کند و اگر دارای اضافه وزن است ، سعی در کاهش وزن خود داشته باشد. انجام ورزشهای تقویت کننده عضلات لگن یا kegel که شامل انقباضات مکرر ( حداقل ۱۰ با در روز هر بار ۱۰ جلسه ) به مدت ۳ تا ۶ ماه در درمان درجات خفیف بیماری موثر بوده است .

اگر هنوز پس از تغییر در نحوه زندگی فرد دارای علائم بود ، پزشک ممکن است پساری را توصیه کند پساری وسیله ای از جنس پلاستیک فشرده است که کمک به رفع درد و فشار ناشی از افتادگی بخصوص در افراد مسن و افرادیکه بدلیل شرایط بد جسمانی کاندید مناسبی برای اعمال جراحی نیستند ، میکند.

تمرین کگل برای افتادگی مثانه

با این تمرین، عضلات لگن که از مثانه نگهداری می کنند، محکم و سفت می شوند. با محکم شدن عضلات لگن، شانس ابتلا به افتادگی مثانه کاهش می یابد.

برای انجام این تمرین ورزشی موارد زیر را انجام دهید :

• ماهیچه های لگن خود را سفت کنید (ماهیچه هایی که سبب متوقف کردن ادرار می شوند)
• این انقباض را به مدت ۵ ثانیه نگه دارید و سپس برای ۵ ثانیه آزاد کنید.
• این کار را آنقدر انجام دهید تا بتوانید عضلات لگن را برای مدت ۱۰ ثانیه نگه دارید.
• این تمرین را ۱۰ بار در روز انجام دهید تا با تکرار آن بتوانید عضلات ناحیه لگن را محکم و قوی کنید.
• این تمرین موفق ترین تمرینی است که برای سفت شدن عضلات ناحیه لگن پیشنهاد می شود. این تمرین به راحتی، در هرزمان و مکانی قابل انجام است، حتی سر کار، روی مبل و یا زمانی که مشغول استراحت هستید.

جراحی افتادگی مثانه

دو نوع جراحی برای افتادگی مثانه وجود دارد:

نوع oblitrative

در این روش بستن، تنگ کردن و یا خارج کردن قسمت های خلفی و قدامی دیواره واژن به منظور ایجاد پشتیبان برای مثانه و رحم انجام می شود. در حین جراحی، پزشک شکافی در واژن بیمار ایجاد می کند و دیواره های جلویی و پشتی واژن را به هم می دوزد. با این کار دهانه باریک می شود و کانال واژن کوتاه می شود. بخیه ها طی چند ماه به خودی خود حل می شوند.

جراحی حدود یک ساعت طول می کشد. بعد از عمل حدود یک روز سوند یا کاتتر در مثانه خواهید داشت. کاتتر لوله ای است که در مجرای ادرار قرار داده می شود تا ادرار از مثانه خارج شود. این نوع جراحی رابطه جنسی را غیر ممکن می کند و بیشتر در بیماران سالمند بالای 70 سال که تحمل انجام عمل جراحی بزرگ و گسترده را ندارند و همچنین از نظر جنسی فعال نیستند انجام می شود. به این عمل همچنین کولپوکلئوز (Colpocleisis) نیز گفته می شود. در بیمارانی که قبلا هیسترکتومی انجام داده اند معمولا کولپوکئوز کامل انجام می شود. این عمل از طریق واژن انجام می شود و کم تهاجمی تر است و بهبودی سریعتری دارد اما همچنین امکان انجام آزمایش پاپ و دسترسی به دهانه رحم و رحم را برای غربالگری های سالانه محدود می کند.

نوع ترمیمی reconstructive

جراحی افتادگی مثانه به روش ترمیمی برای بازگرداندن عملکرد و ظاهر طبیعی و اصلاح ناهنجاری های ایجاد شده انجام می شود. در این روش بافتی را که مثانه را نگه می دارد، دوباره بازسازی می شود. برای انجام این کار، ممکن است جراح از بافت بدن بیمار استفاده کند یا ابزاری به نام مش Mesh مصنوعی را وارد کند.

به طور کلی جراح برای درمان افتادگی مثانه به روش ترمیمی چند گزینه دارد شامل موارد زیر است:

احیاکردن ( Restorative): در این روش با استفاده از بافت بدن بیمار، پشتیبانی از مثانه دوباره بازسازی می شود.

جبرانی یا کمکی (Compensatory): در این تکنیک معمولا وسیله ای به نام مش جراحی یا گرافت های بیولوژیکی را وارد کرده و به استخوان متصل می کنند . مش ممکن است مشكلاتي را به وجود بیاورد، از جمله احتمال عفونت يا خراب شدن آن در طول زمان وجود دارد. بنابراین معمولاً از آن در شرایط خاص استفاده می شود برای مثال در مواردی که بیمار قبلاً جراحی افتادگی مثانه انجام داده و یا در مواردی که بافت بدن برای بازسازی مجدد خیلی ضعیف باشد.

بسته به اقدامی که جراح قصد انجام آن را دارد، ممکن است جراحی افتادگی مثانه به روش باز و از طریق برش هایی بر روی شکم (Transabdominal) انجام شود و یا از طریق جراحی لاپاراسکوپی (laparoscopic) و ایجاد برش ها بسیار کوچک بر روی شکم انجام شود. در روش لاپاراسکوپی از ابزارهای خاصی استفاده می شود. ممکن است جراح به جای بریدن شکم، از طریق واژن (Transvaginal) عمل جراحی را انجام دهد. جراحی معمولا تحت بیهوشی عمومی انجام می شود اما در بعضی موارد ممکن است بی حسی موضعی انجام شود.