بیماری اوتیسم چیست و چه علائمی دارد

 کلمه اوتیسم یک کلمه یونانی گرفته شده که اشاره به درون گرایی افراد مبتلا به اوتیسم دارد. افراد مبتلا به این اختلال عصبی احساسات خود را نمی توانند به راحتی ابراز کنند. به همین دلیل این افراد بیشتر در ذهن خود کاوش می کنند. مخفف ASD به معنی طیف اختلال اوتیسم است که شامل طیف گسترده ای از اختلالات و سندرم های عصبی رشدی در زیر مجموعه اوتیسم است.

اوتیسم چیست

اوتیسم یک اختلال رشدی است که در سه سال اول زندگی ظاهر می شود و با تاثیر بر روی مغز کودکان، رفتارهای اجتماعی و مهارت ارتباط برقرار کردن را مختل می کند. اوتیسم یک بیماری نیست و یک اختلال عصبی می باشد. این اختلال به علت تفاوت در فعالیت های ساختاری یا عملکردی اجزای بدن حاصل می شود. کلمه اوتیسم از عبارت اوتوس که یک کلمه یونانی است گرفته شده است و این کلمه وضعیتی از فرد را مشخص می کند که یک شخص از تعاملات اجتماعی کنار گذاشته شدهاست و تبدیل به یک خود ایزوله شده است.

باور های غلط درباره اوتیسم:

• كودكان مبتلا به اوتیسم هرگز ارتباط چشمی برقرار نمی كنند.
• كودكان مبتلا به اوتیسم صحبت نمی كنند.
• كودكان اوتیستیك قادر به نشان دادن محبت خود نیستند.
• كودكان مبتلا به اوتیسم نمی توانند به دیگران لبخند بزنند.

ما می دانیم كه این كودكان تحریكات حسی را به گونه ای متفاوت درك می كنند كه موجب اشكال در ابراز محبت و برقراری ارتباط عاطفی در آنها می گردد. اما به هر حال این كودكان می توانند محبت كنند. در صورتی كه این كودكان را باور كنیم قادر به داد و ستد عاطفی با آنها هستیم.

انواع اختلال اوتیسم

اوتیسم به نوع مختلف دسته بندی می شود که به شرح زیر است:

• دارای نقص هوشی یا بدون آن
• با نقص زبانی یا بدون آن
• همراه با بیماری های ژنتیکی یا پزشکی شناخته شده یا عامل محیطی
• همراه با اختلال رفتاری، ذهنی یا رشدی ـ عصبی دیگر

قبل از انتشار DSM5، افرادی که اختلال اوتیسم داشتند، در یکی از این دسته بندی ها گنجانده می شدند:

اختلال درخودماندگی: اختلال درخودماندگی همان چیزی است که با شنیدن کلمه ی اوتیسم به ذهن خیلی ها خطور می کند. به اختلال در برقراری ارتباطات، تعاملات اجتماعی و بازی های تخیلی در کودکان زیر ٣ سال، اختلال درخودماندگی گفته می شود.

سندرم اسپرگر: کودکان مبتلا به این سندروم مشکل زبانی ندارند و در تست هوش میانگین هوشی بالاتر از متوسط دارند، اما مانند کودکان اوتیسمی در برقراری ارتباطات اجتماعی مشکل و محدودیت دارند.

اختلال فراگیر رشد: این اختلال یک دسته ی عمومی و فراگیر برای کودکانی است که برخی از رفتارهای اوتیسمی را نشان می دهند، اما در سایر دسته ها قرار نمی گیرند.

اختلال فروپاشی دوران کودکی: کودکان مبتلا به این اختلال حداقل در دو سال اول زندگی رشد نرمالی دارند و پس از آن بخش بزرگی از مهارت های ارتباطی خود را از دست می دهند. این اختلال بسیار نادر است و بسیاری از متخصصان بیمار ی های ذهنی در مورد اینکه آن را یک بیماری در نظر بگیرند، تردید دارند.

خصوصیات فرد مبتلا به اوتیسم

در خودماندگی یک اختلال شدیدا متونع ناشی از اختلال در رشد مغز است که در دوران نوزادی بروز می کند، سپس یک دوره ثابت رابدون بهبودی طی می کند و علائم آن تا دوره بزرگسالی ادامه پیدا می کند، این اختلال غالبا به مرور بروز می کند.در خودماندگی عموما به وسیله یک مجموعه سه تایی از ویژگیها مشخص می شود:

• آسیب در تقابلات اجتماعی
• آسیب در ارتباط
• علایق محدود و رفتارهای تکراری
• رشد اجتماعی

علت اختلال به اوتیسم

در سال ۱۹۶۰ تصور می شد تربیت نادرست و رفتارهای سرد و نامهربانانه والدین عامل ابتلای کودکان به اوتیسم است، ولی با گذشت زمان یافته های محققان نشان داد چنین ادعایی صحت ندارد و نحوه تربیتی والدین کودکان مبتلا به اوتیسم با والدین کودکان سالم تفاوتی ندارد.
اینکه دقیقا چه عاملی موجب اوتیسم می شود مشخص نیست. محققان معتقدند اوتیسم به دلیل وجود اختلالاتی در بخش هایی از مغز رخ می دهد که تفسیر پیام های دریافتی از اندام های حسی و پردازش گفتار در مغز را بر عهده دارند. همچنین شواهدی مبتنی بر اینکه محیط روانی اطراف کودک، مانند مراقبان او، عامل اوتیسم باشند نیز وجود ندارد.

به این دلیل که بیماری اوتیسم سابقه ی خانوادگی دارد، بسیاری از محققان فکر می کنند ترکیب خاصی از ژن ها عامل ایجاد بیماری اوتیسم در کودک است، اما عواملی مانند سن بالای پدر یا مادر احتمال ابتلای کودکان به اوتیسم را بالا می برد.

وقتی یک زن باردار داروهای خاصی مانند داروهای دیابت، چاقی مفرط و مُسکن ها را مصرف کند، احتمال ابتلای کودک او به اوتیسم بالا می رود. در برخی موارد اوتیسم به دلیل یک اختلال متابولیک مادرزادی ناشی از عدم حضور یک آنزیم و سرخجه رخ می دهد. اگرچه گاهی اوقات دلیل مشخصی برای اوتیسم وجود ندارد، هیچ شواهدی هم دال بر دخالت واکسیناسیون در بروز اوتیسم وجود ندارد.

محققان بسیاری از ژن های ممکن است که ممکن است نقش در توسعه اوتیسم بازی پیدا کرده اند, که منجر به اعتقاد به اوتیسم است که در واقع تعدادی از شرایط مختلف است که همه نشانه های رفتاری نسبتا مشابه و ویژگی های.

تحقیقات پشتیبانی می کند که برای گروه های افراد مبتلا به اوتیسم ، تفاوت های ژنتیکی در طیف وسیعی از ژن ها و یا ژن های خاص وجود دارد که باعث تفاوت های عصبی می شوند ، به این معنی که ویژگی های autistic را نشان می دهد.
تحقیق در مورد ژنتیک خانواده و شیوع اوتیسم این یافته ها را پشتیبانی کرده است ، نشان می دهد که اگر یک نفر در خانواده مبتلا به اوتیسم تشخیص داده شود ، این احتمال وجود دارد که دیگران در خانواده نیز در طیف اوتیسم قرار گیرند ، در نرخ های زیر:

• خاله, عمو, عموزاده (2-3%)
• خواهر و برادر و دوقلوها غیر یکسان (10 ٪)
• یکسان دوقلوها ۸۰ ٪ اگر کسی تشخیص داده شود

برای برخی از گروه های افراد مبتلا به اوتیسم ، به نظر می رسد که ژن ها به طور مستقیم از طریق خانواده منتقل می شوند ، برای دیگر ژن های منتقل شده در ترکیب احتمالا باعث تفاوت های عصبی ناشی از اوتیسم می شوند ، در حالی که برای افراد دیگر ممکن است ژنتیکی باشد تفاوت که در گذشت نشده است, اما در طول توسعه جنینی بوجود آمده.

برای تعدادی از افراد مبتلا به اوتیسم تغییرات ژنتیکی روشن است که نشان داده شده است به علت تفاوت عصبی خود وجود دارد, در حالی که برای بسیاری از افراد دیگر مبتلا به اوتیسم به نظر می رسد تفاوت ژنتیکی قابل توجهی وجود دارد.
در نهایت این بدان معنی است که در حالی که ژنتیک به نظر می رسد علت روشن برای برخی از انواع اوتیسم ، آنها علت اوتیسم همه نیست.

دیگر عوامل موثر که در حال حاضر به دلیل توانایی خود را برای نفوذ در توسعه عصبی تحقیق عبارتند از:

• وزن کمتر از تولد و تولد زودرس
• سن پدری در زمان لقاح ، به ویژه برای مردان
• طولانی مدت ، کمبود ویتامین D در utero
• افزایش تستوسترون در طول توسعه utero

علائم بیماری اوتیسم چیست؟

بچه های طبیعی که به دنیا می آیند ابتدا فقط گریه می کنند یا گاهی بی دلیل می خندند؛ ولی تا شش ماهگی درجاتی از ابراز احساسات را کسب می کنند. اگر این ابراز هیجانی را در شیرخوارتان ندیدید می تواند اولین زنگ خطر اوتیسم باشد. نگران نشوید ممکن است هم نباشد.
بچه های مبتلا به اوتیستیک از نظر هیجانی بی تفاوت هستند و گاهی هیجانات شدید یا نامتناسب دارند مثلا خنده و گریه شدید و نامتناسب.در نه ماهگی، یک کودک نرمال، لبخند اجتماعی دارد یعنی به آدم ها گاهی لبخند می زند ولی شیرخوار اوتیستیک چنین لبخندی ندارد.

بچه های نرمال تا یک سالگی تماس چشمی دارند یعنی با ما چشم تو چشم می شوند و لبخند می زنند و به اسم خود واکنش نشان می دهند. همچنین بچه ها تا یک سالگی غان و غون می کنند، بچه های اوتیستیک هیچکدام از این موارد را ندارند.
یکی از موارد دیگری که در اوتیسم مختل می شود تکلم است. در حالت طبیعی بچه ها باید تا هجده ماهگی حداقل ده تا کلمه را یاد گرفته باشند و کاربردشان را بلد باشند ولی بچه های اوتیستیک ممکن است کلمه ها را تکرار کنند ولی کاربردشان را بلد نیستند. همچنین از دستورات پیروی نمی کنند چون درک کلامی ندارند.در کل علائم اوتیسم در کودکان زیر سه سالگی خودشان را نشان می دهند.

تاکید می کنم مثل بقیه ی اختلالات همه ی علائم لزوما نباید وجود داشته باشند. برخی از علائم دیگر اوتیسم در سنین کودکی شامل:

• بازی های تخیلی ندارند.
• با همسالان ارتباط کمی برقرار می کنند.
• به چیزهایی که علاقه دارند اشاره نمی کنند و به جای آن دست والدینشان را می گیرند و به سمت شی یا خواسته ای که دارند می برند.
• از ایما و اشاره برای ارتباط برقرار کردن استفاده نمی کنند.
• به جزییات اشیا علاقه دارند.
• کلمات تکراری و بی معنی بکار می برند.
• برخی از علایم در سنین بالاتر هم ممکن است دیده شوند.
• مثلا بد غذا هستند و انتخاب های محدودی برای غذا دارند.
• بازی های تکراری و علاقه های محدودی دارند.
• حرکات تکراری مثل راه رفتن روی پنجه یا پاشنه پا بال بال زدن، چرخیدن دور خود یا حرکات ریتمیک دوست دارند.
• در حواس پنجگانه ی خود یا حساسیت زیادی دارند یا اصلا حساس نیستند.
• خواب و بیداری منظم و طبیعی ندارند.
• هرجا می روند باید اسباب بازی یا وسیله خاصی را با خودشان ببرند.
• کلماتی را که می شنوند به طرز طوطی وار و بیش از حد معمول تکرار می کنند.
• تغییر از حالت روزمرگی به شدت آن ها را آشفته می کند.
• بای بای نمی کنند، بوس نمیفرستند.
• صحبتشان منوتون و شبیه ربات است.
• بنابراین اگر یکی از این علایم در کودک شما وجود داشت حتما به روانپزشک جهت تشخیص دقیق تر مراجعه کنید.

آزمایش های تشخیص اوتیسم

برای تشخیص اوتیسم، آزمایش های مختلفی مانند روش های مختلف غربالگری، آزمایش های ژنتیکی و ارزیابی ها انجام می شوند.

غربالگری رشدی

آکادمی پزشکان اطفال آمریکا (AAP) توصیه می کند که همه کودکان در ۱۸ تا ۲۴ماهگی، آزمایش اختلال طیف اوتیسم بدهند.

غربالگری می تواند در تشخیص زودهنگام اوتیسم مفید باشد. چک لیست اصلاح شده برای اوتیسم در کودکان نوپا (M-CHAT)، ابزار غربالگری رایجی برای تشخیص اوتیسم است. این ابزار یک پرسش نامه ۲۳سؤاله است که والدین باید آن را پر کنند. پزشکان با استفاده از پاسخ های والدین، می توانند تشخیص دهند که آیا کودک در خطر ابتلا به اختلال طیف اوتیسم است یا خیر.

باید این نکته را در نظر داشته باشید که غربالگری تشخیص نیست. کودکانی که جواب تست غربالگری شان مثبت می شود، الزاما اوتیسم ندارند. درضمن، گاهی اوقات غربالگری اوتیسم را در کودکان تشخیص نمی دهد.

غربالگری ها و آزمایش های دیگر

پزشک کودک شما ممکن است ترکیبی از چندین آزمایش را برای تشخیص اوتیسم تجویز کند، آزمایش هایی مانند:

• آزمایش دی.ان.ای (DNA) برای بیماری های ژنتیکی
• ارزیابی رفتاری
• آزمایش های دیداری و شنیداری برای حذف کردن مشکلات بینایی یا شنوایی که به اوتیسم مربوط نمی شوند
• غربالگری کاردرمانی
• مشاهده برنامه ریزی شده برای تشخیص اوتیسم (ADOS).

این تشخیص ها را معمولا تیمی از کارشناسان انجام می دهند. این تیم می تواند شامل روان شناسان کودک، کاردرمانگرها، یا آسیب شناسان کلامی و زبانی باشد.

درمان اختلال اوتیسم

به دلیل طیف گسترده افراد مبتلا به اوتیسم، نمی توان یک پروتکل درمانی خاصی را برای مبتلایان به این اختلال پیشنهاد داد. به این صورت که هر فرد بر اساس مهارت ها و نقاط ضعف و شدت علائم بیماری باید درمان ویژه خود را دریافت کند و در حقیقت درمان هر فردی با فرد دیگر متفاوت است. هدف نهایی مداخله های آموزشی و درمانی این است که بیماران اوتیسمی یا درخودمانده را برای زندگی در اجتماع و محیط با کمترین محدودیت آماده کنند، به طوری که این بیماران مانند افراد عادی به زندگی در محیط اجتماعی برگردند.

هدف درمان در برخی افراد، آموزش زبان، روابط بین فردی و مهارت های اجتماعی و یا خود‎مراقبتی و در برخی دیگر آموزش مبتنی بر موضوع های سنتی و استفاده از ریاضی، علوم و موارد دیگر است. بنابراین بر اساس مهارت ها و توانمندی های هر فرد، آموزش و مداخله درمانی متفاوتی استفاده می شود.

یکی از روش های درمانی مداخله های رفتاری است. این رویکرد درمانی برای افزایش رفتارهای مناسب و کاهش رفتارهای ناسازگارانه به کار می رود. این نوع درمان مستلزم کمک و همراهی والدین است، به این دلیل که والدین رفتارهای فرزاندان خود را به طور مداوم و در طی شبانه روز تحت نظر دارند. بنابراین به کمک آن ها می توان شرح حال دقیقی از رفتار کودک به دست آورد و بر اساس رفتارهای نامناسب، مداخله مناسبی را پیشنهاد داد.

درمان های توان بخشی اوتیسم:

تحلیل رفتار کاربردی ABA

ESDM

گفتاردرمانی

فلورتایم

کاردردمانی

PRT

RDI

نوروفیدبک

هیدروتراپی

TEACCH

دارو درمانی معمولاً چندین دارو برای درمان نشانه های آزاردهنده اوتیسم تجویز می شود که بیشتر برای کنترل رفتارهای مشکل زا است. البته این داروها نیز مانند هر داروی دیگری ممکن است با عوارضی مانند بی حالی و سرگیجه، افزایش اشتها و وزن یا بعضی حرکات غیرقابل کنترل مانند پرش دست همراه باشد.

درمان های جایگزین و دارویی اوتیسم:

• ویتامین های با دوز بالا
• شیمی درمانی، که شامل دفع فلزات از بدن است (Chelation therapy) که ممکن است عوارض خطرناکی داشته باشد.
• اکسیژن درمانی هایپرباریک
• ملاتونین برای رفع مشکلات خواب
• استفاده از انواع روش های مراقبه و مدیتیشن

تحلیل رفتار کاربردی ABA

روش های تحلیل رفتار برای دهه ها مورد استفاده و مطالعه قرار گرفته است. این روش ها به بسیاری از مبتلایان کمک کرده اند تا مهار ت های مختلفی را کسب کنند؛ از شیوه زندگی سالم تر گرفته تا یادگیری زبان های جدید. درمان گران از دهه ۱۹۶۰ تاکنون برای کمک به کودکان مبتلا به اوتیسم و ​​اختلالات مربوط به رشد از ABA استفاده کرده اند. تجزیه و تحلیل رفتار کاربردی (Applied Behavior Analysis) یک درمان مبتنی بر علم یادگیری و رفتار است. تجزیه و تحلیل رفتار به ما کمک می کند تا درک کنیم:

• رفتار چگونه کار می کند.
• چگونه رفتار تحت تأثیر محیط قرار می گیرد.
• چگونه یادگیری صورت می گیرد.

ABA درمانی درک ما از نحوه عملکرد را در موقعیت های واقعی ارزیابی می کند. هدف، افزایش رفتارهای مفید و کاهش رفتارهای مضر یا تاثیر بر یادگیری است. برنامه های درمانی ABA می توانند به موارد زیر کمک کنند:

• مهارت های زبانی و ارتباطی را افزایش دهد.
• توجه، تمرکز، مهارت های اجتماعی و حافظه را افزایش دهد.
• رفتارهای مشکل ساز را کاهش دهد.
• می تواند برای رفع نیازهای هر فرد منحصر به فرد سازگار شود.
• در مکانهای مختلف – در خانه ، مدرسه و در جامعه ارائه شود.
• مهارت هایی را آموزش می دهد که در زندگی روزمره مفید است.
• می تواند شامل آموزش فردی یا گروهی باشد.

فلورتایم Floortime

فلورتایم به معنی «زمان نشستن روی زمین» است و هدف از آن این است که والدین یا درمان گران در کنار کودکان روی زمین بنشینند و وارد دنیای کودکان شوند. هر بازه ی درمانی از یک تا ۵ ساعت می تواند به طول انجامد. در فلورتایم والدین باید وارد دنیای کودک شده و تمرکز بر تقویت رشد عاطفی کودک و افزایش تعامل میان پدر و مادر و کودک است. در این روش بهتر است با یک دوربین عملکرد کودک را زیر نظر داشته باشید و در هر جلسه ی درمانی مشاهده کنید کودک درگیر چه مسائلی است و به صبوری به همکاری با او بپردازید.

شش هدف اساسی در رشد احساسی و عاطفی کودک نقش دارد که در فلورتایم به دنبال آن هستیم:

• خودتنظیمی و علاقه مندی به دنیای پیرامون
• صمیمیت یا تعامل در ارتباطات
• ارتقای رابطه های دو طرفه
• ارتقای رابطه های پیچیده
• بروز ایده های احساسی
• تقویت تفکرات احساسی

کاردردمانی

کاردرمانی (Occupational Therapy) به افراد کمک می کند تا بر روی مهارت های شناختی، جسمی، اجتماعی و حرکتی کار کنند. هدف بهبود مهارت های روزمره است که به افراد اجازه می دهد مستقل تر شوند و در طیف گسترده ای از فعالیت ها شرکت کنند. در کاردرمانی تمرکز ما بر روی مهارت های بازی کردن، استراتژی های یادگیری، مدیریت مسائل احساسی و خودمراقبتی است. مانند گفتاردرمانی نیاز است ابتدا نیاز است وضعیت فعلی را به دقت ارزیابی کنیم و بر اساس آن هدفگذاری کنیم.

PRT

درمان های پاسخ محور یا Pivotal Response Treatment نوعی روش درمانی بر پایه ی ABA است. هدف PRT پیشرفت در مهارت های ارتباطی و زبانی، افزایش رفتارهای مثبت اجتماعی و رهایی از رفتارهای خودتحریکی مخرب است. در این روش برخلاف سایر روش های ذکر شده تا به اینجا، برنامه ی از پیش تعیین شده ای در کار نیست و کودک خودش به برنامه جهت می دهد. در این روش کودک و مربی آزادی عمل خیلی زیادی دارند و مربی از وضعیت های گوناگون کودک، و با توجه به پاسخ هایی که کودک می دهد، موقعیت های آموزشی و توان بخشی جدیدی را طراحی می کند و فی البداهه آن را پیاده سازی می کند.

RDI

در روش مداخله با توسعه روابط یا Relationship Development Intervention، سعی بر این است با بهره گیری حداکثری از عناصر خانواده، هوش پویای کودک را افزایش دهند. در این روش والدین درمان گرهای اساسی هستند که باید هوش پویا در کودک را زیاد کنند. هوش پویا یعنی توانایی داشتن تفکری منعطف که در شرایط مختلف بتواند به بهترین شکل ممکن خودش را وفق دهد. از ویژگی های هوش پویا می توان به درک دیدگاه های مختلف، انطباق با تغییرات و ادغام داده ها و اطلاعات منابع مختلف اشاره کرد. یکی دیگر از اهداف روش RDI ایجاد هماهنگی اجمتماعی در کودک و همچنین دوراندیشی و واپس نگری کودک است. مانند سایر روش های درمانی موقعیت ارزیابی شده و برنامه هایی برای رسیدن به موقعیت هدف طراحی خواهند شد.

مثال: در ابتدا میزان استفاده خود از زبان گفتاری را محدود کنید. این موضوع کودک و والدین را تشویق می کند تا بر روی ارتباطات چشمی و غیرکلامی تمرکز کنند. به هرمیزان که توانایی های کودک افزایش میابد، اهداف و برنامه آموزشی نیز با توجه به نیازهای کودک تغییر می کند.

نوروفیدبک

همان طور که اشاره شد، بیماری اوتیسم مستقیما به مغز مربوط می شود و برای درمان قطعی آن باید از سیستم های درمانی استفاده کنیم که به طور مستقیم مغز را تحریک می کنند. رابط مغز و رایانه (BCI) و سیستم های نوروفیدبک درمانی یکی از این راهکارهای پیشرفته و موثر برای درمان بیماری های مربوط به روان شناسی و عصب شناسی هستند.

در نوروفیدبک درمانی امواج مغزی بیمار تنظیم می شود و بر اساس ارزیابی و هدف و برنامه ای که برای بیمار تنظیم شده مداخلاتی روی پتانسیل های عمل و نورون های بیمار انجام می شود که در نهایت کارکرد مغز در آن بخش مورد نظر را طی چندین جلسه درمانی بهبود می بخشد. همچنین ممکن است از تحریک الکتریکی عمیق مغز نیز برای نوروفیدبک درمانی استفاده شود.

 

هیدروتراپی

در هیدروتراپی با استفاده از آب و در محیطی امن و آرام برای تعامل، تمرینات فیزیکی مناسبی انجام می گیرد. فشار هیدرواستاتیکی آب باعث بروز بازخوردهای حسی عمیق می شوند و از آن برای حل اختلالات پردازش حسی استفاده می شود.

TEACCH

این نوع درمان، برای معلمان مدارس است که چگونه باید با بچه های مبتلا به اوتیسم برخورد کنند و آن ها را بهبود دهند. این روش بر موارد زیر تمرکز دارد:

• پشتیبانی سازمانی برای چالش های توجه و عملکردهای اجرایی
• کار روی اطلاعات بصری و یا نوشتاری برای تکمیل ارتباطات کلامی ناقص
• بهبود از ارتباطات اجتماعی