درد دنبالچه: علائم، علت و روش های درمان

1. درد دنبالچه چیست
2. علائم درد دنبالچه
3. علت درد دنبالچه
4. پیشگیری درد دنبالچه
5. تشخیص درد دنبالچه
6. درمان درد دنبالچه

درد استخوان دنبالچه چیست

استخوان دنبالچه بخشی از انتهای ستون فقرات است که نقش کنترل وزن در نشستن را بر عهده دارد و رباط ها، عضلات به آن چسبیده اند. زمانی که استخوان دنبالچه آسیب می بیند می تواند باعث اختلال در فعالیت های بدنی شود و در برخی موارد نشستن نیز دردناک می شود.قسمت دیگری که به دنبالچه مرتبط است عضلات کف لگن می باشد که در دفع مدفوع و ادرار نقش مهمی دارد و در زمان اسیب دنبالچه حتی دفع مدفوع نیز با مشکل مواجه می شود.

درد دنبالچه علت های زیادی دارد که شامل بی ثباتی دنبالچه، اسپاسم های عضلانی، کیست پیلونیدال، کیست تارلوف، سرطان، درد عصبی می باشد.البته به طور واضح مشخص نشده است که کدام یک از قسمت های بدن می تواند باعث بوجود آمدن درد دنبالچه شوند.

البته علت دقیق درد دنبالچه هنوز مشخص نشده است. بسیاری از آسیب دیدگی های دنبالچه با صدمه مستقیم به ناحیه دنبالچه ایجاد می شود مانند زمین خوردن بر روی یک سطح سفت یکی از شایعترین علت های آسیب دیدگی دنبالچه می باشد. در برخی موارد ممکن است در زمان زایمان دنبالچه آسیب ببیند یا بشکند.

از علائم درد دنبالچه  می توان درد در زمان قاعدگی در زنان اشاره کرد یا در زمان مدفوع می باشد.درد بیمار با نشست یا بلند شدن افزایش میابد به حدی که فر مجبور است با یک سمت باسن بنشیند.

درد استخوان دنبالچه در برخی موارد به علت بیماری ها و بدخیمی های مقعد یا انتهای ستون فقرات بروز کند، افرادی که دچار علائم درد دنبالچه هستند جهت بررسی و تشخیص و علت درد دنبالچه می بایست به پزشک مراجعه کنند.

علائم درد دنبالچه

علائم درد دنبالچه شامل درد در زمان قاعدگی و دفع مدفوع و همچنین درد در هنگام رابطه جنسی می باشد. این درد با نشستن یا بلند شدن افزایش می یابد و همچنین در هنگام نشستن این درد بیشتر می شود و حتی رانندگی نیز دردناک می شود.

مهم ترین نشانه درد دنبالچه، بروز درد در ناحیه استخوان نشیمنگاه به همراه حساسیت عضلات و بافت های نرم مجاور می باشد. این علائم معمولاً در زمان نشستن یا ایستادن برای طولانی مدت تشدید می شوند. همچنین تغییر وضعیت بدن از حالت نشسته به ایستاده نیز در تشدید درد نشیمنگاه سمت راست یا چپ مؤثر است.

علت درد دنبالچه

درد دنبالچه می تواند علت های زیادی داشته باشد و به طور واضح مشخص نشده است که کدام قسمت بدن می تواند باعث بوجود آمدن درد دنبالچه شوند. برخی از علت های درد دنبالچه شامل:

• بی ثباتی دنبالچه
• اسپاسم عضلانی
• کیست پیلونیدال
• کیست تارلوف
• بیماری های عصبی
• سرطان
• درد های عصبی

از علت های دیگر درد دنبالچه که البته زیاد شایع نمی باشد زائده اسخوانی، فشردگی ریشه های عصب یا اسیب به بخش های ستون فقرات و تومور می باشد.

در رفتگی دنبالچه علت عمده درد دنبالچه مربوط به در رفتگی های استخوان دنبالچه و عدم ثبات این استخوان و حرکت بیش از حد آن که درد در این ناحیه را باعث می شود.

برخی علت های دیگر نیز وجود دارد که می تواند باعث شکستگی استخوان دنبالچه و درد دنبالچه شود که شامل موارد زیر می باشد.

• اسپاسم عضله بالا برنده مقعد
• کشیدگی لیگامان ساکروکسیژیال در زمان زایمان طبیعی
• ضربه مستقیم ناشی از لگد یا زمین خوردن با نشیمنگاه
• مسافرت های مکرر با وسایل نقلیه
• چاقی

پیشگیری از آسیب دیدگی دنبالچه

بیشتر آسیب دیدگی های دنبالچه بر اثر سانحه و اتفاقی ایجاد می شوند مثلا سرخوردن روی یخ. به همین دلیل نمی توان کاملا از آن پیشگیری کرد. فقط همیشه باید جانب احتیاط را رعایت کنید. در هنگام انجام ورزش های مختلف، تجهیزات ایمنی و لباس های مناسب را بپوشید تا از آسیب دیدگی های شدید پیشگیری کنید.

تشخیص درد دنبالچه

معاینه بدنی: پزشک وضعیت جسمانی بیمار در ارتباط با افزایش درد نشیمنگاه هنگام نشستن که در زمان ایستادن و راه رفتن بهبود پیدا می کند را ارزیابی خواهد کرد.

تزریق بی حسی موضعی: در صورتی که تزریق بی حسی موضعی در نزدیکی ناحیه دردناک در قسمت استخوان دنبالچه سبب تسکین سریع درد شود، مشخص می شود که منشأ درد در همین استخوان می باشد.

تصویربرداری با اشعه ایکس: شکستگی در استخوان دنبالچه در تصویربرداری با اشعه ایکس قابل مشاهده می باشد. جابه جایی و حرکت بیش از حد استخوان دنبالچه در تصویربرداری در حالت نشسته و ایستاده قابل تشخیص است.

ام آر آی: در موارد درد مزمن نشیمنگاه از ام آر آی استفاده می شود. ورم استخوان در ناحیه شکستگی توسط این روش قابل تشخیص می باشد. این روش به تشخیص بین شکستگی استخوان و مواردی که در تصویربرداری با اشعه ایکس به عنوان شکستگی مشاهده می شود به پزشک کمک می کند. تشـخیص تومور خاجی دنبالـچه ای نیز توسـط ام آر آی امکان پذیر می باشد.

سی تی اسکن: از این روش به ندرت برای ارزیابی شکستگی در قسمت استخوان خاجی و دنبالچه استفاده می شود.

درمان درد دنبالچه

درمان درد دنبالچه بسیار گسترده است، که از این درمان ها میتوان به فیزیوتراپی ، درمان های دارویی و جراحی اشاره کرد.از جمله سایر اقدامات در درمان درد دنبالچه می توان به ماساژ توسط خود بیمار از درون مقعد پس از آموزش و جا انداختن دنبالچه توسط پزشک از درون مقعد اشاره نمود.

گرمادرمانی و سرمادرمانی

زمانی که درد دنبالچه شروع می شود، در ابتدا باید با استفاده از پک ژله ای سرد یا کمپرس سرد، التهاب دنبالچه را کاهش دهید. کمپرس سرد را باید مستقیماً روی دنبالچه قرار دهید و آن را برای 15 تا 20 دقیقه نگه دارید و سپس کمپرس را بردارید و این کار را در طول روز چندین بار تکرار کنید. بعد از برطرف شدن التهاب اولیه می توانید از کمپرس گرم استفاده کنید. کمپرس گرم نیز نتایج مشابهی در کاهش درد دنبالچه دارد.

دارودرمانی

در صورتی که درد دنبالچه مزمن شود، احتمال آن که با پروسه ای طبیعی بهبود پیدا کند، کمتر می شود و از طرف دیگر احتمال آن که این درد مداوم شود و نسبت به درمان مقاوم باشد بیشتر است. در این موارد احتمالاً لازم است که درمان های ترکیبی مانند دارودرمانی همراه با تزریق موضعی انجام شود. داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، مسکن ها و داروهای ضد تشنج می توانند در کنترل درد دنبالچه مؤثر باشند.

فیزیوتراپی

در ابتدا از بیمار خواسته می شود که از انجام فعالیت هایی که موجب تشدید درد او می شود خودداری کند. درمان های ابتدایی عبارت اند از تغییر ارگونومیک محیط کار یا خانه (بهبود وسایل مورد استفاده برای تسهیل کار) مانند استفاده از بالشت های حلقوی یا پشتی ژله ای برای راحتی بیمار در هنگام نشستن برای مدت زمان طولانی. این کار موجب کاهش فشار موضعی به استخوان دنبالچه شده و حالت قرارگیری بدن و ستون فقرات را در هنگام نشستن بهبود می دهد. البته هیچ شواهد محکم و قوی برای اثبات مؤثر بودن این روش در کاهش درد بیمار وجود ندارد.

ماساژ

ماساژ دادن ماهیچه های بالابرنده مقعد و ماهیچه دنبالچه ای نیز می تواند در تسکین درد دنبالچه مؤثر باشد. ماساژدرمانی برای خنثی کردن کشش که احتمالاً این عضلات بر روی استخوان دنبالچه اعمال می کنند و همچنین به منظور شل کردن عضلات کف لگن انجام می شود. برای شل کردن عضلات کف لگن همچنین از روش های درمانی بیوفیدبک نیز استفاده می شود.

اولتراسوند

انجام فیزیوتراپی با اولتراسوند می تواند درد دنبالچه را کاهش دهد. اولتراسوند روشی ایمن و غیرتهاجمی است که مستقیماً بر روی عضلات درگیر، اعمال می شود. شدت و فرکانس امواج مورد استفاده در اولتراسوند با توجه به شرایط خاص هر بیمار تنظیم می شود. اولتراسوندتراپی معمولاً به عنوان جزئی از برنامه ی فیزیوتراپی برای درمان دردهایی مانند درد دنبالچه به کار می رود که در آن درد در محل دنبالچه حس می شود اما منشأ اصلی درد ناشناخته است.

تمرین های فیزیوتراپی جهت تسکین درد دنبالچه

تمرین اول  : به پشت دراز کشیده، زانوها جمع و کف پاها روی زمین باشد، شکم را سفت کرده و سعی کنید کمر را به تخت بچسبانید. این تمرین علی رغم سادگی تمرین بسیار مناسب جهت کاهش درد دنبالچه است.

تمرین دوم : به پشت دراز کشیده، دست ها روی شکم باشد. کف پاها روی زمین قرار بگیرد، یک پا را از زمین و زانو را صاف کنید، روزی 3 بار هر دفعه 5 -10 بار. (هر حرکت را تا 5 ثانیه نگه دارید).

تمرین سوم : به پهلو دراز بکشید، یک بالش زیر سرتان باشد، زانوها کمی خم باشند، دست ها را باز کرده و به آرامی به پهلو بچرخید، این حرکت را در طرف مقابل تکرار کنید. هر حرکت را 5 ثانیه نگه داشته، روزی 3بار، هر نوبت 5-10 دفعه.

تمرین چهارم  : به پهلو دراز بکشید یک دست زیر سر باشد، پاها را تک تک از بغل باز و بسته کنید هر حکت را تا 5 ثانیه نگه دارید روزی 3 بار هر مرتبه 5 -10 دفعه.

تمرین پنجم : این تمرین را فقط در صورتی که سایر تمرینات را انجام داده و درد شدید نشده است انجام دهید. مطابق شکل به پشت دراز بکشید و حرکات را به ترتیب از 1 تا 5 انجام دهید. (بر هر حرکت 5 ثانیه مکث کنید).