کمک های اولیه مارگزیدگی
مارگزیدگی زمانی رخ می دهد که مار نیش خود را وارد پوست فردی کند و از آن طریق زهر مار وارد بدن شود.مارگزیدگی یکی از مواردی است که می تواند خطرناک و حادثه آفرین باشد.در دنیای امروز بیشتر مارگزیدگی ها در بیابان یا جنگل رخ می دهد.در زمان مارگزیدگی باید کمک های اورژانسی و اولیه باید درست انجام شود تا باعث گمراهی در تشخیص و درمان پزشکان نشود.برای درمان نوع مارگزنده، محل گزش ، شدت مسمومیت بسیار مهم می باشند.مارهایی که از نوع سمی هستند عبارتند از مار کبری، مار زنگی، مار مرجانی و مار سمی ابزی است.کمک اولیه باید سریع، ساده و سودمند باشد تا به بیمار آسیب نرساند و برای هر کس این اقدامات مقدور باشد.بهترین نوع کمک رسانی ،رساندن بیمار به نزدیکترین مراکز درمانی است.در زمان رساندن بیمار به مرکز درمانی نباید هیجان زده باشد.مسمومیت با زهر مار یک حالت اورژانسی است که می بایست مراقبت فوری انجام شود.
نکات مهم هنگام مار گزیدگی
در زمان مارگزیدگی باید کمک های اورژانسی و اولیه باید درست انجام شود تا باعث گمراهی در تشخیص و درمان پزشکان نشود.برای درمان نوع مارگزنده، محل گزش ، شدت مسمومیت بسیار مهم می باشند.
هیچ نوع ماده خوراکی اعم از غذا و نوشیدنی نباید به بیمار داد.فقط در صورت نیاز و ضرورت مقداری آب برای رفع تشنگی به بیمار بدهید.
از مصرف آسپرین خودداری کنید.
- اگر گزش مستقیم و عمقی باشد، محل گزش را سوراخ و شکاف ندهید.
- اگر پس از گزش منطقه متورم شد و تغییر رنگ داد احتمالا مار سمی بوده است.
- اگر فرد به سرعت درمان نشود نیش مار می تواند باعث مرگ شود
- کودک بیشتر در معرض خطر مرگ و آسیب جدی ناشی از مار گزیدگی می باشد.
- اگر سریعا بعد از مار گزیدگی فرد تحت مراقبت ویژه قرار گیرد احتمال بروز آسیب به حداقل می رسد.
- هرگز از کمپرس آب سرد و یا یخ برای کاهش ورم گزیدگی استفاده نکنید.
علائم مارگزیدگی
اصولا دست یا پا بیشتر در معرض گزش مار می باشد.زمانی که سرخ رگها یا سیاهرگ مورد گزش مار قرار گیرد و سم مستقیما وارد جریان خون شود، غالبا مرگ یا تشنج سریع در چند دقیقه ایجاد می شود.
- خونریزی محل گزش
- تاری دید
- سوزش پوست
- تشنج
- اسهال
- سرگیجه
- عرق بیش از حد
- غش کردن
- تشنگی
- تهوع و اسفراغ
- از دست دادن هماهنگی عضلانی
- تغییر رنگ پوست
- ورم در محل گزش
- ضعف
کمک های اولیه برای مارگزیدگی
در زمان مارگزیدگی ابتدا باید خونسردی خود را حفظ کنید و نگذارید فرد مارگزیده حرکت کند.سعی کنید اندام اسیب دیده را پایین تر از سطح قلب نگه دارید.استفاده از روش های قدیمی کمک های اولیه از قبیل شکاف زخم،بریدن زخم، سوراخ کردن زخم ،مکیدن زخم توصیه نمی شود. بطور کلی کمک های اولیه و اورژانسی به شرح زیر می باشد
- استفاده از آتل برای کاهش حرکت اندام
- انگشتر، النگو ، ساعت و وسایلی را که روی اندام اسیب دیده وجود دارد خارج کنید.
- حتما اورژآنس را خبر کنید تا مراقبت های خاص پزشکی اعمال کنند.
- علائم حیاتی فرد مانند نبض ، سرعت تنفس، فشار خون دائما چک شود.
- هرگز محل گزش را از سطح قلب بالاتر نبرید تا احتمال رسیدن زهر به قلب کم شود.
- روش بانداژ تا حدی از نفوذ و حرکت سم در بدن جلوگیری می کند و در حالت گزش خفیف،روش مناسبی است
روش بانداژ کردن مارگزیده
بانداژ کردن از روش هایی برای جلوگیری از نفوذ و جذب سم می باشد.به طوریکه بعد از گزیدن مار، فورا بالای محل گزش را ببندید.برای بستن بالای محل گزش از نوار پارچه ای به عرض 3 سانت استفاده کنید.تا زمان پیدا کردن نوار مناسب برای بستن بالای ناحیه گزش را با دست و فشار مناسب بگیرید تا مانع نفوذ سم شود. میزان محکم بستن ناحیه گزش باید به اندازه ای باشد که یک انگشت دست نه به آسانی و نه به سختی از زیر آن رد شود.بعد از بستن بانداژ هر 15 دقیقه آن را به مدت چند ثانیه باز کرده و مجددا ببندید تا بیمار را به درمانگاه برسانید.
این نکته را رعایت کنید که در زمان تزریق سرم ضد مارگزیدگی، بروز تورم ،گذشتن بیش از یک ساعت از گزش مار، مارهای غیر سمی نباید از روش بست و تورنیکه استفاده نمی شود.
روش بانداژ کردن مار گزیده:برای بانداژ از باند یا نوار پارچه ای پهن استفاده کنید. ابتدا باید عضو مصدوم را به وسیله تخته شکسته بند یا چوب و یا وسایل دیگر ثابت نگه داشت و سریعا به درمانگاه یا پزشک برسانید.تا رسیدن به مراکز درمانی عضو مصدوم را باید ثابت و بی حرکت نگه دارید .
روش بانداژ تا حدی از نفوذ و حرکت سم در بدن جلوگیری می کند و در حالت گزش خفیف،روش مناسبی است.اگر بانداز محکم تر از حد معمول انجام شود گردش خون با مشکل مواجه می شود و درد را افزایش می دهد
کارهایی که نباید انجام دهید
- هرگز از کمپرس آب سرد یا یخ برای کاهش ورم استفاده نکنید.
- هرگز نیش مار را با دهان خود نمکید
- تا قبل از رسیدن تیم پزشکی هیچگونه آرام بخش یا دارویی را به فرد آسیب دیده ندهید.
- هرگز محل آسیب دیده را از سطح قلب بالاتر نبرید